Embedded Files
"El Corrillo"ko udal eskolak
"El Corrillo"ko Udal Eskolak
"El Corrillo"ko Udal Eskolak
Euskadi Enparantza
Euskadi Enparantza
Elizaren iparraldeko hormak eta Otxarango errekak mugatzen duen eremu honetan, elkarrengandik banatuta zituzten, neska-mutilentzako ikastetxea zegoen. Aurrekaldean, egin berria zen teilatu haundi baten pean herritarrek dantza egiten zuten jai egun euritsuetan, lehorrenetan aldiz, haritz, Indiako gaztainondoak, arteak eta beste zuhaitzen gerizpean elkarri ematen zioten alaitasuna. Dantza egun haundiak herriko jaiekin batera heltzen ziren abere azoka garrantzitsuak inguruko baserritar eta abeltzain, baita urrunagoko ere, hainbeste egunetan zehar batzen ziren hemen idiak, txahalak, txerriak eta abar saldu nahian ‘Pagotxa Eguna’ ospetsua heltzen zen arte. Egun honetan, salduak ez zituzten abereak merkeago eskaintzen zuten etxera ostabe ez eramate arren.
Azoka eta herriko beharretarako balantza eta etxola bat zeuden; ekialdean, Otxarango errekatik ubide batek ura banatzen zuen baratza artean zeina babesleku bezala erabilia izan zen bonbaketa egunetan.
Madril hiriburua garaitzeko Franco jeneralaren saioa porrot eginda, Eusko Jaurlaritzari oldartzea erabaki zuten matxinoek, Franco - Mola jeneralen zuzendaritza pean, ezinbesteko nazien eta faxisten hegazkineriaz eta nazioarteko soldaduen laguntzaz: afrikarrak, italiarrak, espainolak.
Horren ondorioz, Zallako eskola klaseak, jokoak, zinema eta umeen algaraz beteta izatetik ume horien gurasoek osatzen zituzten euskal batailoien egoitzak izatera igaro ziren. Nahiz eta ziur ez egon, baliteke eskola hau ‘Meabe’ batailoiak erabili izana, lekuko baten arabera.
Ekainaren 21eko bonbaketak, bederatzi Junker-52 alemaniarrek deskribatu izan dugun gunea guztiz birrindu zuten, landaredi eder hura, gaur arte, ez da berreskuratu izan.
Zuhaitzak eta eskola bezala, sagarrondo artean gudari batzuk lurrean geratu ziren, hurbil, horma batek zapalduta, herriko agure bat baita ere.
Egun batzuk igaroak, antza denez 23an, eliza barruan bildu ziren zallarrak hildako senidei samina eta elkartasuna adierazteko. Beharbada, hileta egiteko arratsalde hori aukeratu zuten goizaldean euri zaparrada haundiak izanda bazekiten bonbaketari erraldoiek (JU-52, Savoia- Marchetti) ezin zutela hegan egin halako baldintzetan. Zoritzarrez, ehiza-hegazkin atzerritarrak agertu ziren eliza ingurua tirokatzeko eta bonba txikiak botatzeko. Meza etenda, kanpandorre azpian bilatu zuten babesa herritarrek, ondoren, hilerriraino zerraldoak eramaten Otxarango errekaren ibilgutik era ezkutuan joan behar izan zuten. Hara heltzean, ezin zuten gorpuei lurra eman, airekoek etengabeko joan etorriak metrailatzen egiten zituztelako.
Bonbardaketen ondoren eskolak konpontzeko udal erabakiaren zati bat.
"El Corrillo"-ko ikuspegi orokorra.
Bibliografia
Bibliografia
AGIRITEGIAK
• Bizkaiko Foru Agiritegia (Bizkaia)
• Sabino Arana Fundazioaren Agiritegia (Bizkaia)
• Dokumentazio Zentrua. Gernika Lumoko Bake Museoa (Bizkaia)
• Zallako Erregistro Zibila (Bizkaia)
• Biblioteca Nacional Mariano Moreno; hemeroteka. (Buenos Aires)
• Archivo General Militar de Avila. (Avila)
• Centro Documental de la Memoria Histórica. (Salamanca)
• Archivo Intermedio Militar Noroeste. (A Coruña)
LIBURUAK
`Atlas de los bombardeos aéreos en Hego Euskal Herria (1936-1937)’
Irujo Amezaga, Xabier
Gogora Institutua, Bilbo, 2020
‘La financiación de la guerra civil española: una aproximación histórica’
Sanchez-Asiain, Jose Angel
Ed. Crítica, Barcelona, 2012
‘Timoteo Casado. Memorias de un gudari republicano’
Casado, Timoteo
Ed. Pamiela, 2014
‘La Legión Condor’
Elstob, Peter
Ed. San Martín, Madrid, 1973
’50 años de nacionalismo vasco’
Irazabal, Eugenio
Ed. Vascas, San Sebastián, 1978
‘La guerra civil en Euskalherria’
Egaña, Iñaki
Ed. Aralar, Andoain, 1998
‘Juan Ibarrola Orueta. Kirmentasunaren ordaina’
Laudio Memoria
Arabako Foru Aldundia eta Erroke Deunaren Anaidia, Laudio, 2019
‘Vizcaya. Monografías de la guerra de España. Nº 6’
Martinez Bande, Jose Manuel
Librería Editorial San Martín, Madrid, 1971
‘De Euskadi al campo de exterminio. Memorias de un gudari’
Muguerza, Jose María
Ed. Elexpuru Hnos., Zamudio, 1978
‘Historia crítica de la guerra en Euskadi (1936-1937)’
Beldarrain Olalde, Pablo
Ed. Intxorta 1937 Kultur Elkartea, Oñati, 2012
‘Unos y otros’
Lamas Arroyo, Angel
Ed. Luis de Caralt, Barcelona, 1972
‘Maizales bajo la lluvia’
Urkizu Azuabarrena, Aitor
Ed. Alberdania, Irun, 2011
‘Diario de un gudari condenado a muerte’
De Galarza, Ramón
Ediciones Vascas argitaletxea, San Sebastián, 1977
‘1937. Enkarterri. Itxaropena iñoiz ez da galtzen’
Egile ugari
Enkarterrietako Museoa, Abellaneda, 2017
‘La guerra civil en Euzkadi’
De Barandiaran Aierbe, Jose Miguel
Editions Bidasoa, Bilbo, 2005
‘Bombardeos en Euskadi (1936-1937)’
Egile ugari
Gernikako Bakearen Museoa Fundazioa, Gernika, 2017
‘Aitita-Amamen guda zibila’
Billelabeitia, Miren eta Mungiak BHIko ikasleak
Erein argitaletxea, Donostia, 2019
‘La aviación en la guerra española’
VV. AA.
Monografías del CESEDEN. V Jornadas de Historia Militar.
Centro Superior de Estudios de la Defensa Nacional, Madrid, 2000
‘La guerra de España desde el aire’
Salas Larrazabal, Jesús
Ed. Ariel, Barcelona, 1970
‘Crónica de la guerra en el Norte (1936-1937)’
Jimenez de Aberasturi Corta, Luis M.
Ed. Txertoa, San Sebastián, 2003
‘Las bases sociales del Frente Popular en Euskadi y la defensa de la República’
Vargas Alonso, Francisco Manuel
UPV-EHU, Leioa, 2015
‘Euskadi y el norte republicano. Las Brigadas Asturianas y Santanderinas en el frente vasco’
Vargas Alonso, Francisco Manuel
C.E.A. ‘Real Aquende’, Miranda de Ebro, 2012
‘Cuatro derroteros militares de la guerra civil en Cantabria’
Gutierrez Flores, Jesús y Gudín de la Lama, Enrique
Monte Buciero, nº 11, 2005
Dialnet.Unirioja.es
BIDEO-ELKARRIZKETAK
ALLENDE, BONIFACIO
APARICIO, ROBERTO
ARIÑO, JULIÁN
ARIÑO, DOLORES
ARIÑO, CARLOS
BIBANKO, KOSME
CAMPO, DONATO
ETXEBARRIA, JUAN ANJEL
GUIJARRO, PAULA
GUIJARRO, JOSE LUIS
LAISEKA, AGUSTÍN
MARCO-GARDOQUI, MARÍA JESÚS
MARTINEZ DE MUSITU, ELENA
OTXOA, JESÚS
PAGAZAURTUNDUA, TERESA
PORTILLO, JAVIER
ROSALES, NIEVES
RUIZ DE LA HERA, GIZANE
SANCHEZ, AMPARO
VALVERDE, HILARIO
Page updated
Report abuse